นกเค้าแมว

ค้าแมว หรือ นกฮูก^{[note 1]} หรือ นกเค้า (อังกฤษ: Owl) เป็นนกที่อยู่ในอันดับ Strigiformes มีรูปใบหน้าคล้ายแมว อันเป็นที่มาของชื่อสามัญ จับสัตว์เล็ก ๆ กินเป็นอาหาร เช่นหนู, งู หรือสัตว์เลื้อยคลานหรือสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำเล็ก ๆ ในขณะที่บางชนิดที่มีขนาดใหญ่อาจจับปลา หรือปูกินได้ด้วย จัดเป็นนกล่าเหยื่อจำพวกหนึ่งเหมือนเหยี่ยว, อินทรี และแร้ง ที่หากินในเวลากลางวัน ส่วนนกเค้าแมวนั้นมักหากินในเวลากลางคืน ทำให้มีเล็บโค้งแหลมและมีปากงุ้มแหลมสำหรับจับสัตว์กิน

เหตุที่หากินในเวลากลางคืน เป็นเพราะนกเค้าแมวเป็นนกที่ไม่อาจสู้กับนกล่าเหยื่อในเวลากลางวัน อย่าง เหยี่ยวหรืออินทรีได้ อีกทั้งบางครั้งยังถูกนกที่มีขนาดเล็กกว่าอย่าง นกเอี้ยงหรือนกกิ้งโครงไล่จิกตีอีกต่างหาก^[1]

เนื่องจากเป็นสัตว์ที่หากินในเวลากลางคืน จึงมีดวงตาโตกว่าเหยี่ยวและอินทรีมาก ดวงตาอยู่ด้านหน้าของใบหน้าเหมือนมนุษย์และสัตว์ตระกูลแมว หัวหมุนได้เกือบรอบตัวได้ถึง 270องศา เนื่องจากมีกระดูกสันหลังตรงคอ 14 ชิ้น ซึ่งมากกว่าสัตว์ชนิดใด ๆ ในโลก^[2] หูของนกเค้าแมวมีความไวมากเป็นพิเศษสำหรับการฟังเสียงในเวลากลางคืนและหาเหยื่อ มีขนปีกอ่อนนุ่ม บินได้เงียบเพื่อไม่ให้เหยื่อรู้ตัว และมีประสาทสายตาที่มองเห็นได้ดีกว่ามนุษย์ถึง 100 เท่า^[3]โดยปกติแล้วตัวเมียมีขนาดโตกว่าตัวผู้ ตัวเมียเป็นตัวที่กกไข่ ตัวผู้ไม่กกไข่ มักพบก้อนที่สำรอกคายออกทิ้งลงมาที่พื้นเบื้องล่างในรังหรือบริเวณใกล้เคียงกับรัง เพราะนกเค้าแมวมักกลืนเหยื่อเข้าไปทั้งตัว กระดูกและขนที่ไม่ย่อยก็สำรอกออกมาเป็นก้อนทิ้งทีหลัง สำหรับในประเทศไทยมีนกที่อยู่ในอันดับเค้าแมวถึง 19 ชนิด ได้แก่

นกเค้าแมวที่พบในประเทศไทย[แก้]

วงศ์ Tytonidae

• นกแสก
• นกแสกแดง

วงศ์ Strigidae

• นกเค้าเหยี่ยว
• นกเค้าหน้าผากขาว
• นกเค้าแดง
• นกเค้าภูเขาหูยาว
• นกเค้าหูยาวเล็ก
• นกเค้ากู่
• นกเค้าแคระ
• นกเค้าโมง
• นกเค้าจุด
• นกเค้าป่าหลังจุด
• นกเค้าป่าสีน้ำตาล
• นกเค้าแมวหูสั้น
• นกเค้าใหญ่พันธุ์เนปาล
• นกเค้าใหญ่พันธุ์สุมาตรา
• นกเค้าใหญ่สีคล้ำ
• นกทึดทือพันธุ์เหนือ
• นกทึดทือมลายู

  ในทางวัฒนธรรมและความเชื่อ[แก้]

  โดยมากแล้วในทางความเชื่อของมนุษย์ไม่ว่าชนชาติไหน ๆ มักจัดให้นกเค้าแมวเป็นนกปีศาจเช่นเดียวกับแร้ง นำมาซึ่งความโชคร้ายและความตาย เช่น ความเชื่อของคนไทย เชื่อว่าถ้านกเค้าแมวหรือนกแสกบินข้ามหลังคาบ้านใครหรือไปเกาะอยู่ใกล้ ๆ บ้านใคร บ้านนั้นจะต้องมีผู้เสียชีวิต เพราะถือว่าเป็นยมทูตส่งวิญญาณ ซึ่งคตินี้คล้ายคลึงกับคติของชาวโรมันและชาวโรมาเนีย ชาวไอริชเชื่อว่าหากนกเค้าแมวบินเข้าบ้าน ต้องฆ่ามันให้ตายทันที มิเช่นนั้นจะนำพาความโชคดีให้บินไปพร้อมกับตัวนก
  สำหรับชาวอินเดียแดงเชื่อว่า นกเค้าแมวเกี่ยวข้องกับเวทมนตร์แห่งปีศาจ การมีขนนกฮูกไว้ในครอบครองแสดงถึงการเล่นเวทมนตร์คาถา สำหรับชาวแอสเทก ชาวมายา และชาวเมโสอเมริกาพื้นเมือง เชื่อว่า นกเค้าแมวเป็นสัญลักษณ์ของการทำลายล้างและความตาย ^[4]
  แต่ก็มีความเชื่อที่แตกต่างออกไปในบางวัฒนธรรม นกเค้าแมวหมายถึง สติปัญญา ในคติของชาวฮินดู นกเค้าแมวเป็นพาหนะของพระแม่ลักษมี มเหสีของพระนารายณ์ ซึ่งถือเป็นหนึ่งในตรีมูรติ เป็นเทพีแห่งความอุดมสมบูรณ์และพรรณข้าว ด้วยเชื่อว่าพระนางจะขี่นกเค้าแมวออกไปตรวจนาข้าวในเวลากลางคืน^[5] ซึ่งก็คล้ายคลึงกับคติของกรีกโบราณ ที่นกเค้าแมวขนาดเล็กเป็นสัญลักษณ์ที่เกี่ยวข้องกับ เทพีอธีนา เทพีแห่งสติปัญญาและการสงคราม ดังนั้น ในทางวิทยาศาสตร์ ชื่อสกุลของนกเค้าจุดจึงใช้คำว่า Athene ซึ่งก็หมายถึง เทพีอธีนา นั่นเอง^[6]
  ในฟุตบอลอังกฤษ มีทีมที่ใช้นกเค้าแมวเป็นสัญลักษณ์ของทีม คือ เชฟฟิลด์ เวนสเดย์ ซึ่งเป็นทีมประจำเมืองเชฟฟิลด์ ก็มีฉายาว่า "นกเค้าแมว" อีกด้วย
  นอกจากนี้แล้ว ในวัฒนธรรมสมัยนิยม นกเค้าแมวยังถูกอ้างอิงถึงต่าง ๆ เช่น ในนวนิยายสำหรับเด็กแนวแฟนตาซีชุด แฮร์รี่ พอตเตอร์ ก็มีนกเค้าแมวปรากฏในเรื่อง และในซีรีส์แนวโทคุซัทสึของญี่ปุ่นเรื่อง เจ็ทแมน นกเค้าแมวก็เป็นสัญลักษณ์หนึ่งในบรรดานักสู้เจ็ทแมนด้วย ด้วยการเป็นนักสู้ประจำสีเหลือง ชื่อ เยลโล่ โอว์